Μια κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό κύμα τρόμου που κατακλύζει ολόκληρο το σώμα σου καθώς μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού, συχνά χωρίς να βιώνεις κάτι ουσιαστικά απειλητικό. Η κρίση πανικού μπορεί να προκύψει χωρίς ουσιαστική απειλή ή προειδοποίηση. Η καρδιά χτυπάει ασταμάτητα, η αναπνοή δυσκολεύει, τα χέρια τρέμουν, το στήθος σφίγγεται και ο νους γεμίζει με σκέψεις που μοιάζουν ανεξέλεγκτες. Εκείνη τη στιγμή, όλα μοιάζουν απειλητικά — το ίδιο σου το σώμα, το περιβάλλον, ακόμη και οι σκέψεις σου. Πολλοί άνθρωποι την πρώτη φορά που βιώνουν μια κρίση πανικού πιστεύουν ότι παθαίνουν έμφραγμα ή ότι χάνουν τον έλεγχο του εαυτού τους. Και όμως, όσο τρομακτική κι αν είναι, μια κρίση πανικού δεν είναι επικίνδυνη. Είναι όμως ένα ξεκάθαρο μήνυμα του οργανισμού ότι κάτι χρειάζεται προσοχή ή συχνά ο ίδιος μας ο εαυτός χρειάζεται προσοχή και φροντίδα.

​

Η κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό επεισόδιο έντονου άγχους και φόβου που συνοδεύεται από έντονα σωματικά συμπτώματα. Διαρκεί συνήθως λίγα λεπτά, αλλά ο αντίκτυπος της μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος, αφήνοντας το άτομο έναν έντονο φόβο επανεμφάνισης, αποφυγή καταστάσεων και αυξημένο στρες. Στο γενικό πληθυσμό περίπου το 80% των ανθρώπων θα βιώσουν τουλάχιστον μία κρίση πανικού στην ζωή τους, κάτι που καθιστά την δυσκολία αυτή πολύ κοινή.

Τα πιο συνηθισμένα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν ταχυπαλμία, δύσπνοια, αίσθηση πνιγμού, ζάλη, εφίδρωση, ρίγη ή εξάψεις, τρέμουλο, ναυτία, μουδιάσματα και μια αποσύνδεση από το περιβάλλον ή τον ίδιο τον εαυτό (αποπραγματοποίηση ή αποπροσωποποίηση). Παράλληλα, χαρακτηρίζεται από σκέψεις καταστροφής, φόβο θανάτου ή τρέλας, ή την αίσθηση ότι κάτι φρικτό πρόκειται να συμβεί.

​

Πώς Σκέφτεται Κάποιος που Βιώνει Κρίσεις Πανικού;

​

Τα άτομα που παθαίνουν κρίσεις πανικού συχνά περιγράφουν σκέψεις όπως:

• «Θα πεθάνω αυτή τη στιγμή.»

• «Θα πάθω καρδιακή προσβολή.»

• «Θα χάσω τον έλεγχο, θα τρελαθώ.»

• «Θα καταρρεύσω μπροστά σε όλους, θα γίνω ρεζίλι.»

• «Δεν υπάρχει έξοδος, είμαι παγιδευμένος.»

• «Κάτι δεν πάει καλά με το σώμα μου, σίγουρα έχω κάτι σοβαρό.»

• «Κανείς δε θα με βοηθήσει.»

• «Αν ξαναπάθω κρίση σε δημόσιο χώρο;»

Αυτό που τις κάνει τόσο επώδυνες δεν είναι μόνο τα σωματικά συμπτώματα, αλλά και το νοητικό περιεχόμενο που τα συνοδεύει — ένα κύμα καταστροφικών προβλέψεων και αίσθησης απόλυτης απειλής.

Πέρα από το αρχικό σοκ, πολλές φορές δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: ο φόβος της κρίσης μπορεί να γίνει εξίσου καταπιεστικός με την ίδια την κρίση. Αυτός ο «δευτερογενής φόβος» μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή καταστάσεων, τόπων, ακόμα και κοινωνικών επαφών και στην ουσία απομονώνει το άτομο και το απομακρύνει από συνήθειες και καταστάσεις που παλαιότερα του προκαλούσαν ευχαρίστηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα συχνά τα άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού να νιώθουν έντονη μοναξιά, θλίψη και απώλεια ευχαρίστησης.

 

Ποια Είναι τα Αίτια;

​

Οι κρίσεις πανικού συχνά αποτελούν τη συνισταμένη διαφόρων παραγόντων: βιολογικοί μηχανισμοί, στρεσογόνα γεγονότα, χρόνια καταπίεση συναισθημάτων ή αυξημένο άγχος στην καθημερινότητα. Σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει μια σαφής «αφορμή». Το σώμα, μέσα από την κρίση, φαίνεται να ενεργοποιεί έναν φυσικό συναγερμό που χαρακτηρίζεται από έντονο φόβο χωρίς να υπάρχει πραγματικός κίνδυνος, σαν να πατάει κάποιος το κουμπί του πανικού χωρίς λόγο. Είναι ένας μηχανισμός του οργανισμού που έχει ρυθμιστεί να αντιδρά υπερβολικά σε εσωτερικά ή εξωτερικά ερεθίσματα.

Τι Μπορεί να Συνυπάρχει με τις Κρίσεις Πανικού;

Οι κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανίζονται αυτόνομα (ως Διαταραχή Πανικού) ή να συνυπάρχουν με άλλες ψυχικές καταστάσεις, όπως:

• Αγοραφοβία: Φόβος ότι θα πάθεις κρίση σε μέρος όπου δεν υπάρχει εύκολη διαφυγή ή βοήθεια.

• Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή: Σταθερό άγχος και υπερβολική ανησυχία για καθημερινά ζητήματα.

• Κατάθλιψη: Απώλεια ενδιαφέροντος, θλίψη, αναξιότητα – συχνά συμπίπτει με το άγχος.

• Κοινωνικό Άγχος: Φόβος έκθεσης και κριτικής σε κοινωνικές περιστάσεις.

• Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ή Μετατραυματικό Στρες, που περιλαμβάνουν έντονο άγχος και κρίσεις πανικού ως δευτερεύον σύμπτωμα.

 

 

Μπορώ να Ζήσω Χωρίς Αυτές;

​

Ναι. Οι κρίσεις πανικού είναι αντιμετωπίσιμες. Πολλοί άνθρωποι που έχουν περάσει αυτή την εμπειρία, με την κατάλληλη υποστήριξη, καταφέρνουν όχι μόνο να απαλλαγούν από τις κρίσεις, αλλά και να κατανοήσουν βαθύτερα τις ανάγκες τους, να μάθουν να διαχειρίζονται  και να ελέγχουν τόσο το άγχος αλλά και τα αρνητικά τους συναισθήματα γενικότερα. Η κρίση μπορεί να γίνει μια αφορμή για επαφή με τον εαυτό, για φροντίδα και για αλλαγή και στην ουσία προσφέρει μια δυνατότητα στο άτομο που υποφέρει από κρίσεις πανικού να μπορεί να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του, τις ανάγκες του και να μπορεί να ζει προσανατολισμένο προς αυτές.

 

Πώς Βοηθάει η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT);

​

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία θεωρείται η πιο τεκμηριωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού. Εστιάζει στο πώς οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές συνδέονται μεταξύ τους και βοηθά το άτομο να «σπάσει» τον φαύλο κύκλο του πανικού.

Συγκεκριμένα, μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία:

1. Εκπαιδεύεται στην κατανόηση των συμπτωμάτων: Μαθαίνει ότι τα σωματικά συμπτώματα (π.χ. ταχυπαλμία, δύσπνοια) δεν είναι επικίνδυνα, αλλά φυσιολογικές αντιδράσεις του οργανισμού στο άγχος.

2. Αναγνωρίζει και αμφισβητεί τις καταστροφικές σκέψεις: Π.χ. η σκέψη «θα πάθω έμφραγμα» αντικαθίσταται με την πιο ρεαλιστική «αυτό που νιώθω είναι άγχος — το έχω ξαναπεράσει και πέρασε.»

3. Εκτίθεται σταδιακά σε καταστάσεις που αποφεύγει: Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από ελεγχόμενη έκθεση σε φοβογόνες καταστάσεις, ώστε να μειωθεί ο φόβος.

4. Μαθαίνει τεχνικές χαλάρωσης και ρύθμισης της αναπνοής: Ειδικά όταν υπάρχουν πρώιμα σημάδια κρίσης.

5. Καλλιεργεί νέες στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες και μαθαίνει να ακούει τα μηνύματα πίσω από το άγχος αντί να τα φοβάται.

 

Ουσιαστικά, το άτομο σταδιακά ξανακερδίζει την αίσθηση ελέγχου πάνω στο σώμα, τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τη συμπεριφορά του αποκτώντας περισσότερο έλεγχο και γνώσεις για τις καταστάσεις γύρω του και τις ανάγκες του. Αν βιώνεις κρίσεις πανικού, είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι δεν φταις εσύ και ότι δεν είσαι μόνος. Οι κρίσεις αυτές, όσο έντονες κι αν είναι, συμβαίνουν σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού και είναι μια ένδειξη ότι κάτι βαθύτερο χρειάζεται προσοχή και φροντίδα.